Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu ma już stałą, wysoką pozycję w międzynarodowym środowisku naukowym. Członkowie naszego zespołu zadziwiają najważniejsze gremia naukowe aktywnością i wysokim poziomem prezentowanych prac.
MONACHIUM, Niemcy
13th International Conference on Cochlear Implants and Other Implantable Auditory Technologies
Największa w świecie konferencja poświęcona implantom słuchowym ma już długą tradycję – spotkania specjalistów w tej dziedzinie odbywają się co 2 lata od 1987 roku. Głównym organizatorem 13. Konferencji był prof. Joachim Müller, kierujący programem implantów, najpierw na Uniwersytecie w Würzburgu, a teraz na Uniwersytecie w Monachium.
Wyjątkowymi gośćmi tegorocznego spotkania było czworo pionierów w dziedzinie implantów prof. Claude-Henri Chouard z Paryża, prof. Graeme Clark z Melbourne, dr inż. Ingeborg Hochmair z Innsbrucka i prof. Blake Wilson z Północnej Karoliny (USA). Pod koniec ubiegłego roku ostatnia trójka otrzymała najbardziej prestiżową amerykańską nagrodę w nauce, Lasker-DeBakey Clinical Medical Research Award. Podczas sesji inauguracyjnej przypomnieli oni fascynującą historię wykorzystania implantów w terapii wad słuchu.
Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu reprezentował prof. Henryk Skarżyński wraz z 39-osobowym zespołem specjalistów Światowego Centrum Słuchu i współpracowników. To była najliczniejsza grupa naukowców, jaka przyjechała do Monachium z jednego ośrodka, a jej merytoryczny wkład zaskoczył samych organizatorów – w programie konferencji znalazło się aż 71 prac naszych specjalistów! Byliśmy jedynym zespołem z Polski uczestniczącym w panelach dyskusyjnych. Aż 8 paneli odbyło się z aktywnym udziałem prof. Henryka Skarżyńskiego oraz dr. hab. Artura Lorensa, a także dr. Macieja Mrówki, dr. Piotra Skarżyńskiego i mgr. Łukasza Olszewskiego. O najważniejszych wydarzeniach 13. Konferencji oraz aktywności specjalistów z Instytutu rozmawiamy z dr. hab. Arturem Lorensem, kierownikiem Zakładu Implantów i Percepcji Słuchowej.
Słyszę: Na jakim etapie jest obecnie wiedza dotycząca implantowania słuchu?
Dr hab. Artur Lorens : Postęp, jaki dokonał się w ciągu 25 lat, z pewnością przerósł wyobrażenia wymienionych pionierów. W końcu lat 80. sądzono, że efektywna stymulacja elektryczna słuchu jest niemożliwa, a implant to urządzenie, które może być stosowane jedynie u całkowicie niesłyszących dorosłych i to tylko po to, aby pomóc im w czytaniu z ust. Obecnie mamy do dyspozycji całą gamę nowych implantów – nie tylko ślimakowych, lecz także implanty ucha środkowego, na przewodnictwo kostne, pniowe, wszczepiane do śródmózgowia, wreszcie najnowsze – przedsionkowe. Dwa tysiące naukowców i lekarzy debatowało w Monachium, jak w optymalny sposób korzystać z tylu różnorodnych możliwości.
Dzięki postępowi w technologii implantów oraz pogłębieniu naszej wiedzy dotyczącej mechanizmów słyszenia zakres stosowania implantów wielokrotnie się poszerza. Obecnie nie można mówić o jednej docelowej grupie niesłyszących pacjentów, którzy mogą mieć korzyści z implantowania. W tej grupie znajduje się coraz więcej osób, które nie są całkowicie niesłyszące – cierpią np. na częściową głuchotę, nie słyszą tylko na jedno ucho czy też mają inne zaburzenia słuchu. To sytuacja, w której pojawia się konieczność opracowania systemu umożliwiającego dokładną ocenę skuteczności rozwiązań stosowanych u pacjentów z różnymi problemami słuchu. Jesteśmy właśnie na etapie poszukiwania takich mierników. Wiadomo, że pomiary audiologiczne czy ocena rozumienia mowy nie są już wystarczającym obszarem oceny korzyści, jakie może mieć pacjent implantowany. W takiej ocenie należy uwzględnić wiele innych elementów, np. słyszenie stereofoniczne, poprawę jakości życia, zmniejszenie się wysiłku słuchowego itp.
S.: Jakim problemom słuchu poświęcono najwięcej uwagi?
A.L.: Jednym z wiodących tematów były tzw. nowe grupy docelowe. Za taką grupę uznaje się nadal pacjentów z częściową głuchotą (PDT), pomimo że pierwsze wszczepienie implantu u takiego pacjenta miało miejsce już 12 lat temu. Dokonał tego prof. Henryk Skarżyński. Dlatego też właśnie on został poproszony przez organizatorów o wygłoszenie jednego z głównych wykładów – był on poświęcony terapii u dzieci z częściową głuchotą. Ponadto prof. Skarżyński został poproszony o poprowadzenie panelu dyskusyjnego z udziałem najwybitniejszych specjalistów w świecie na temat nowych wskazań i możliwości terapii PDT, a także uczestniczył w panelu poświęconym zachowaniu słuchu i struktur ucha wewnętrznego oraz w panelu na temat standardów oceny efektów terapii częściowej głuchoty. Zachowanie resztek słuchowych u osób z PDT to z kolei temat mojego wykładu na zaproszenie. W sumie specjaliści z Instytutu przedstawili podczas 13. Konferencji aż kilkanaście prezentacji poświęconych częściowej głuchocie.
Naukowcy w świecie zaczynają koncentrować się także na innym problemie, jakim jest głuchota jednostronna. Dzieci niesłyszących na jedno ucho rodzi się trzy razy mniej niż tych całkowicie niesłyszących. Statystycznie to ok. 0,05 proc. noworodków. Jednak odsetek dzieci, które taki problem mają w wieku szkolnym, wynosi już 5 proc.! To wzrost stukrotny! Oznacza to konieczność prowadzenia badań przesiewowych pod tym kątem. Właśnie skryningowi poświęcone były prezentacje – dr Anny Piotrowskiej oraz dr. Piotra Skarżyńskiego. Prowadzone w Instytucie badania w tym obszarze znakomicie wpisują się więc w światowy trend.
S.: Instytut znany jest w międzynarodowym środowisku nie tylko jako wiodąca jednostka badawcza, lecz także edukacyjna…
A.L.: Nasi specjaliści uczestniczyli w panelach szkoleniowych (Tuttorials) dla młodego pokolenia naukowców. Prof. Skarżyński poprowadził sesje szkoleniowe m.in. na temat wskaźników istotnych przy wyborze różnych metod implantowania. Ja wraz z prof. Andreasem Büchnerem z Hanoweru przewodziliśmy warsztatom, podczas których omawialiśmy przypadki zaburzeń, w których szczególnie trudno jest wybrać tę najlepszą metodę terapii.
S.: Jakie wnioski można wyciągnąć po tej konferencji?
A.L.: Przedstawiono ogromną liczbę prezentacji. To świadczy o tym, że w ciągu 25 lat nastąpił imponujący rozwój wiedzy na temat implantów słuchowych. Obecnie to już dziedzina obejmująca całą grupę nauk. Nasz zespół prezentował prace z wielu obszarów – nie tylko otolaryngologii, lecz także rehabilitacji, inżynierii klinicznej, audiofonologii eksperymentalnej, genetyki, a także neurofizjologii. To tylko jeszcze jeden dowód na to, że Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu należy do ścisłej czołówki światowych ośrodków naukowo-klinicznych zajmujących się terapią zaburzeń słuchu.
Rozmawiała: Jolanta Chyłkiewicz
Berlin, Niemcy
XI International Tinnitus Seminar
Ponad 500 ekspertów z 50 krajów zebrało się w Szpitalu Uniwersyteckim Charité w Berlinie, aby przedstawić najnowsze badania na temat szumów usznych.
Sześcioosobowy zespół z Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu zaprezentował siedem prac, z których jedna – dr Danuty Raj-Koziak „Ocena wpływu hałasu na występowanie szumów usznych u dzieci” – otrzymała specjalną nagrodę. Międzynarodowe grono ekspertów doceniło nasz duży wkład merytoryczny i wyróżniło Instytut w szczególny sposób – Warszawa została wybrana na miejsce konferencji w 2017 roku. O prawo do organizacji ubiegały się jeszcze Argentyna i Egipt.
W Instytucie prowadzone są unikalne prace badawcze dotyczące szumów usznych. Podczas konferencji w Berlinie dr Monika Lewandowska przedstawiła m.in. wyniki badań na temat obniżonej aktywności spoczynkowej mózgu i tonotopowej organizacji pierwotnej kory słuchowej u osób z szumami usznymi. O zależności między odczuwaną przez pacjentów dokuczliwością szumów a ich wiekiem, płcią i ubytkiem słuchu mówiła dr Iwona Niedziałek. Natomiast dr Danuta Raj-Koziak zaprezentowała wyniki badań epidemiologicznych dotyczących występowania szumów u dzieci w wieku szkolnym, a dr Katarzyna Pietrasik – zalety kompleksowej rehabilitacji pacjentów z chorobą Meniere’a. Tematem pracy dr Anny Fabijańskiej była diagnostyka pacjentów z szumami i bez niedosłuchu mająca na celu wykrycie schorzeń ogólnoustrojowych mogących być przyczyną szumów usznych.
W Berlinie obecny był jeszcze zespół z Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Łodzi, który zaprezentował jeden plakat, oraz dr n. med. Grażyna Bartnik, była kierownik Kliniki Szumów Usznych Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu.
Wyniki światowych badań potwierdzają, że nie można wskazać jednej przyczyny szumów. Nie istnieje też jeden sposób ich leczenia. Podczas konferencji wiele uwagi poświęcono tzw. szumom somatosensorycznym, których przyczyną są np. zmiany w stawie skroniowo-żuchwowym czy kręgosłupie szyjnym. W takich przypadkach dobre efekty może przynieść rehabilitacja szyjnego odcinka kręgosłupa, poprawienie wady zgryzu czy akupresura szyi. Natomiast u osób z szumami i niedosłuchem za jedną z najbardziej skutecznych metod leczenia uznaje się aparatowanie i implantowanie.
Halle, Niemcy
Otology Jubilee: 150 Years of the Archive fur Ohrenheilunde
(Past – Present – Future in Otology & Neurotology)
Konferencja w Halle została zorganizowana z okazji 150-lecia magazynu „Archive fur Ohrenheilunde”, który później został przekształcony w „European Archives of Oto-Rhino-Laryngology” i pod tą nazwą jest wydawany do dziś.
Dlatego też obok sesji naukowych poświęconych naukom podstawowym, diagnostyce, chirurgii i implantologii, w programie konferencji znalazła się sesja na temat historii magazynu. Przypomniano opublikowany w 1979 r. artykuł D. T. Kempa pt. „Evidence of mechanical nonlinearity and frequency selective wave amplification in the cochlea”, w którym po raz pierwszy opisano emisje otoakustyczne produktów zniekształceń oraz emisje spontaniczne. Jest to do dziś jedna z najczęściej cytowanych prac zamieszczonych w tym czasopiśmie.
Tematyka konferencji była niezwykle rozległa. Wiele uwagi poświęcono zagadnieniom związanym z obrazowaniem medycznym. Zaprezentowano m.in. nowoczesne metody wykorzystywane do oceny choroby Meniere’a. Dzięki rezonansowi magnetycznemu można m.in. diagnozować nawet niewielkie zmiany w obrębie ucha wewnętrznego i nerwu przedsionkowego. Z kolei technika tomografii wiązki stożkowej stwarza duże możliwości obrazowania wszczepionego implantu ślimakowego. Metoda ta nie tylko umożliwia niezwykle dokładne uwidocznienie ułożenia wszczepionej elektrody w ślimaku, lecz także pozwala na uzyskanie obrazu wolnego od artefaktów wywołanych przez metaliczne kontakty w elektrodzie, co jest istotnym problemem w tradycyjnej tomografii.
Ważnym tematem konferencji były również szumy uszne. Zauważono, że dużą część wśród dostępnych obecnie terapii stanowią metody magnetycznej i elektrycznej stymulacji mózgu (m.in. wielokrotnie powtarzana przezczaszkowa stymulacja magnetyczna i głęboka stymulacja mózgu). Niestety stwierdzono, że nie wykazują one dużej skuteczności, gdyż ich efekty są krótkotrwałe. Największe nadzieje budzi natomiast neurofeedback i stymulacja słuchowa. W przypadkach, gdy szumy uszne współwystępują z wadą słuchu, dobre efekty przynosi wszczepienie implantu ucha środkowego, ślimakowego lub do pnia mózgu.
Podczas konferencji w Halle Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu był reprezentowany przez czteroosobowy zespół (dr hab. Wiesław Jędrzejczak, dr Agnieszka Pollak, dr Maciej Mrówka, mgr Mateusz Rusiniak), który przedstawił aż 14 prac. Jedna z nich „Budowa tonotopowa mózgu – badania fMRI”, zgłoszona przez zespół Instytutu w składzie: T. Wolak, K. Cieśla, M. Rusiniak, M. Lewandowska, A. Pluta, P. Skarżyński, A. Lorens, H. Skarżyński została nagrodzona. Na tle innych ośrodków z Polski obecnych na konferencji (Gdańsk, Szczecin i Łódź), które przedstawiły łącznie sześć prac, wkład merytoryczny zespołu Instytutu był imponujący.
Mateusz Rusiniak
Cluj-Napoca, Rumunia
13th Danube International Otorhinolaryngological Congress 2014 and ENT National Congress 2014
Konferencja została zorganizowana przez Rumuńskie Towarzystwo Rynologii i Rynochirurgii Endoskopowej, pod patronatem Uniwersystetu Medycznego im. Iuliu Hatieganu.
Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu był jedynym polskim ośrodkiem naukowym licznie reprezentowanym na tej konferencji. Czterech naszych specjalistów (dr Bartłomiej Król, dr Magdalena Sosna, dr Piotr Skarżyński i mgr Mateusz Rusiniak) zaprezentowało w Rumunii aż 12 prac. Dotyczyły one zagadnień z zakresu otochirurgii (m.in. leczenia otosklerozy oraz niedosłuchów przy użyciu systemu BAHA Attract) i rynochirurgii. Ponadto dr Piotr Skarżyński był uczestnikiem panelu dyskusyjnego poświęconego problemom chirurgii strzemiączka. Przedstawiliśmy też wyniki wieloletnich doświadczeń w badaniach przesiewowych u dzieci, a także wyniki badań obrazowych z udziałem pacjentów z częściową głuchotą. Za prezentację pracy pt. „Weryfikacja efektu terapii słuchowej u dzieci z dysleksją i zaburzeniami uwagi słuchowej metodą jednoczesnej rejestracji EEG-fMRI” (M. Rusiniak, M. Lewandowska, T. Wolak, R. Milner, M. Ganc, A. Pluta, K. Cieśla, H. Skarżyński) Mateusz Rusiniak otrzymał nagrodę Best Free Paper Award (za najlepsze wystąpienie ustne dla uczestnika poniżej 40 roku życia).
Autorzy pracy dowodzą, iż terapia metodą Skarżyńskiego, jaką prowadzi się w Instytucie u dzieci z dysleksją, może trwale poprawiać funkcjonowanie centralnego układu nerwowego. Badaniami objęto dwie grupy dzieci dyslektycznych – w pierwszej zastosowano metodę Skarżyńskiego, druga przeszła terapię stosowaną powszechnie w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Wszystkie dzieci dwukrotnie – najpierw przed terapią, a potem po jej zakończeniu – wykonywały pod kontrolą fMRI to samo zadanie, polegające na rozpoznawaniu dźwięków o minimalnie wyższej częstotliwości losowo rozrzuconych wśród dźwięków o częstotliwości bazowej (750 Hz).
Testy wykazały, iż w obydwu grupach badanych dzieci nastąpiła poprawa zdolności czytania, przy czym w grupie, gdzie zastosowano metodę Skarżyńskiego, była ona znacznie bardziej widoczna. Natomiast badania neuroobrazowe wykazały, iż tylko po treningu stosowanym w Instytucie zachodzą zmiany w organizacji mózgu – zwiększona amplituda w sygnale EEG dla fali P300 odpowiedzialnej za procesy uwagowe, a także zwiększenie sygnału BOLD w wynikach fMRI w obszarach zakrętu obręczy (odpowiedzialne m.in. za uwagę). Wyniki te mogą wskazywać na trwałe zmiany w funkcjonowaniu centralnego układu nerwowego, co jest niezwykle pożądane w terapii dysleksji.
Artykuł pochodzi z wydania lipiec/sierpień 4/138/2014
https://sklep.inz.waw.pl/w-numerze-lipiecsierpien-41382014/
KUP TERAZ
http://www.ifps.org.pl/web/wydawnictwa/isklep.php